| تاریخ ارسال: 1398/10/18 |
به گزارش روابط عمومی دانشگاه امام صادق علیه السلام و به نقل از دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، نشست شناخت جنبش های دینی اهل سنت با حضور حجت الاسلام تجریشی روز یکشنبه سوم آذرماه و با حضور دانشجویان علاقه مند به حوزه فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.
ویدر این جلسه به بیان دسته بندی و ویژگی های جریانات مذهبی و مدعیان مذهب در جهان اهل سنت پرداخت. او جریانات اصلی در جهان اهل سنت را شامل سه دسته «سنتی»، «صوفیه» و «سلفیه» دانست و سپس زیرشاخه های هر یک را تبیین نمود.
مدیر بنیاد نهضت سازمان تبلیغات اسلامی ویژگی اصلی جریان سنتی را اهل تقلید بودن (از یکی از ائمه اربعه) و پرهیز از اجتهاد و تعاطف و همراهی با حاکمان بر طبق مبنای لزوم اطاعت از اولی الامر دانست. این جریانات با شیعه به ما هو شیعه مشکلی ندارند که البته این به معنای دوست بودن با آن ها نیز نیست. جریان سنتی که از حمایت امارات متحده عربی و عربستان بهره می برد، با جمهوری اسلامی ایران و اخوانی ها دشمنی دارد. زیرشاخه های اصلی جریان سنتی عبارت اند از:
۱- الازهر: که جایگاه سابق خود را از دست داده و به یک دانشگاه صرف تبدیل شده است
۲- گولن: فضای عرفانی و مذهبی قوی ای دارند و با هر گونه اسلام سیاسی به شدت مخالف اند، اما این به معنای مخالفت با فعالیت تشکیلاتی نیست و اتفاقا فعالیت تشکیلاتی یکی از نقاط قوت آنان به شمار می رود
۳- محمدیه: که روحیه صلح و سلم بالایی دارند؛ هم با ایران و هم با اسرائیل روابط خوبی دارند
۴- مالکیه شمال آفریقا
۵- بریلوی (منهاج القرآن): با رفع برخی نقاط ضعف بریلوی های صوفی مانند دوری از فضای آموزشی و تبلیغی و علمی، به اثرگذاری بیشتری رسیده اند.
این استاد حوزه و دانشگاه سپس به جریان صوفیه اشاره کرد که در بین اهل تسنن و مخصوصا طیف سنتی و لیبرال آن ها بسیار گسترده است اما در مجموع به دلیل دوری از فضای تبلیغ و ضعف علمی در حال عقب نشینی فکری و ریزش پایگاه اجتماعی هستند. وی افزود بریلوی ها بخشی از جریان تصوف هستند که در برخی مناسک و رفتارها افراط می کنند و در شبه قاره هند جمعیت زیادی دارند و برخی از آداب آن برگرفته از مناسک هندویی است.
مولف کتاب ارزشمند «اطلس رهبران» سپس به تبیین جریان سلفی در اهل سنت پرداخت که ویژگی اصلی آنان اجتهاد است و آن را به دو دسته کلی نوسلفیه و سلفیه سنتی تقسیم نمود. نوسلفیه شامل جریان اخوان المسلمین و جهادی ها می شود. وی شروع جریان اخوان المسلمین را با ابوالعلا مودودی و سید قطب دانست که به دنبال نفی توحید قصور به جای نفی توحید قبور بودند و مشکل اصلی را در اطاعت مردم از حاکمان ظالم می دانستند. نوسلفیه جهادی نیز شامل گروه هایی مانند القاعده و داعش می شود که شیعه را به ما هو شیعه کافر نمی دانند (برعکس وهابی ها)، بلکه به واسطه تعامل و همکاری با حکومت های کافر مخصوصا آمریکا حکم به دشمنی با جمهوری اسلامی و عربستان سعودی کرده اند.
حجت الاسلام تجریشی ویژگی سلفیه سنتی را برداشت خشک تر از متون دینی در مقایسه با نوسلفیه و دغدغه اجتماعی کمتر و فقهی و کلامی بیشتر نسبت به آن ها دانست و وهابیت، البانیه، اهل حدیث، سلفیه حرکی و مسامحتاً جریان دیوبندی را جزو زیرمجموعه های آن برشمرد. ایشان وهابیت را در دوران کنونی فاقد نفوذ اجتماعی دانست که رو به ضعف و زوال است و حتی در حکومت فعلی سعودی نیز مورد غضب و سرکوب قرار گرفته است. سلفیه البانیه نیز که سلفیه علمی محسوب می شود با بهره گیری از رسانه و ماهواره و شاگردپروری از نفوذ قابل توجهی بین مردم برخودار شده اند اما مخالف فعالیت سیاسی هستند. سلفیه حرکی منشعب از البانیه است که فعالیت سیاسی را جایز می داند. وی با اشاره بین اینکه جریان دیوبندی در حقیقت سلفی نیستند و از جهت فقهی و کلامی با آن ها تفاوت دارند، در نهایت بخاطر تقابلی که با بریلوی ها پیدا کرده اند آن ها را شبه و نزدیک شده به سلفیت در نظر گرفت. دیوبندی ها که در شبه قاره نفوذ زیادی دارند، بواسطه تمرکز بر تربیت طلاب، برخورداری از ابزار تبلیغ قوی و مساجد و نیز فعالیت علمی از اثرگذاری به مراتب بیشتری در مقایسه با بریلوی ها برخوردار شده اند.
حجت الاسلام تجریشی در پایان با بیان اینکه جریان سلفی جهادی دیگر مانند سابق برای غربی ها کارایی ندارد، تمایل جدید غربی ها را به جریانات و گروه های سنتی اهل سنت دانست تا آن ها را نسخه بدیل اسلام ناب محمدی معرفی کنند و امارات متحده عربی و عربستان سعودی مدرن را به عنوان رهبر و الگوی جهان اسلام بپرورانند.
ویدر این جلسه به بیان دسته بندی و ویژگی های جریانات مذهبی و مدعیان مذهب در جهان اهل سنت پرداخت. او جریانات اصلی در جهان اهل سنت را شامل سه دسته «سنتی»، «صوفیه» و «سلفیه» دانست و سپس زیرشاخه های هر یک را تبیین نمود.
مدیر بنیاد نهضت سازمان تبلیغات اسلامی ویژگی اصلی جریان سنتی را اهل تقلید بودن (از یکی از ائمه اربعه) و پرهیز از اجتهاد و تعاطف و همراهی با حاکمان بر طبق مبنای لزوم اطاعت از اولی الامر دانست. این جریانات با شیعه به ما هو شیعه مشکلی ندارند که البته این به معنای دوست بودن با آن ها نیز نیست. جریان سنتی که از حمایت امارات متحده عربی و عربستان بهره می برد، با جمهوری اسلامی ایران و اخوانی ها دشمنی دارد. زیرشاخه های اصلی جریان سنتی عبارت اند از:
۱- الازهر: که جایگاه سابق خود را از دست داده و به یک دانشگاه صرف تبدیل شده است
۲- گولن: فضای عرفانی و مذهبی قوی ای دارند و با هر گونه اسلام سیاسی به شدت مخالف اند، اما این به معنای مخالفت با فعالیت تشکیلاتی نیست و اتفاقا فعالیت تشکیلاتی یکی از نقاط قوت آنان به شمار می رود
۳- محمدیه: که روحیه صلح و سلم بالایی دارند؛ هم با ایران و هم با اسرائیل روابط خوبی دارند
۴- مالکیه شمال آفریقا
۵- بریلوی (منهاج القرآن): با رفع برخی نقاط ضعف بریلوی های صوفی مانند دوری از فضای آموزشی و تبلیغی و علمی، به اثرگذاری بیشتری رسیده اند.
این استاد حوزه و دانشگاه سپس به جریان صوفیه اشاره کرد که در بین اهل تسنن و مخصوصا طیف سنتی و لیبرال آن ها بسیار گسترده است اما در مجموع به دلیل دوری از فضای تبلیغ و ضعف علمی در حال عقب نشینی فکری و ریزش پایگاه اجتماعی هستند. وی افزود بریلوی ها بخشی از جریان تصوف هستند که در برخی مناسک و رفتارها افراط می کنند و در شبه قاره هند جمعیت زیادی دارند و برخی از آداب آن برگرفته از مناسک هندویی است.
مولف کتاب ارزشمند «اطلس رهبران» سپس به تبیین جریان سلفی در اهل سنت پرداخت که ویژگی اصلی آنان اجتهاد است و آن را به دو دسته کلی نوسلفیه و سلفیه سنتی تقسیم نمود. نوسلفیه شامل جریان اخوان المسلمین و جهادی ها می شود. وی شروع جریان اخوان المسلمین را با ابوالعلا مودودی و سید قطب دانست که به دنبال نفی توحید قصور به جای نفی توحید قبور بودند و مشکل اصلی را در اطاعت مردم از حاکمان ظالم می دانستند. نوسلفیه جهادی نیز شامل گروه هایی مانند القاعده و داعش می شود که شیعه را به ما هو شیعه کافر نمی دانند (برعکس وهابی ها)، بلکه به واسطه تعامل و همکاری با حکومت های کافر مخصوصا آمریکا حکم به دشمنی با جمهوری اسلامی و عربستان سعودی کرده اند.
حجت الاسلام تجریشی ویژگی سلفیه سنتی را برداشت خشک تر از متون دینی در مقایسه با نوسلفیه و دغدغه اجتماعی کمتر و فقهی و کلامی بیشتر نسبت به آن ها دانست و وهابیت، البانیه، اهل حدیث، سلفیه حرکی و مسامحتاً جریان دیوبندی را جزو زیرمجموعه های آن برشمرد. ایشان وهابیت را در دوران کنونی فاقد نفوذ اجتماعی دانست که رو به ضعف و زوال است و حتی در حکومت فعلی سعودی نیز مورد غضب و سرکوب قرار گرفته است. سلفیه البانیه نیز که سلفیه علمی محسوب می شود با بهره گیری از رسانه و ماهواره و شاگردپروری از نفوذ قابل توجهی بین مردم برخودار شده اند اما مخالف فعالیت سیاسی هستند. سلفیه حرکی منشعب از البانیه است که فعالیت سیاسی را جایز می داند. وی با اشاره بین اینکه جریان دیوبندی در حقیقت سلفی نیستند و از جهت فقهی و کلامی با آن ها تفاوت دارند، در نهایت بخاطر تقابلی که با بریلوی ها پیدا کرده اند آن ها را شبه و نزدیک شده به سلفیت در نظر گرفت. دیوبندی ها که در شبه قاره نفوذ زیادی دارند، بواسطه تمرکز بر تربیت طلاب، برخورداری از ابزار تبلیغ قوی و مساجد و نیز فعالیت علمی از اثرگذاری به مراتب بیشتری در مقایسه با بریلوی ها برخوردار شده اند.
حجت الاسلام تجریشی در پایان با بیان اینکه جریان سلفی جهادی دیگر مانند سابق برای غربی ها کارایی ندارد، تمایل جدید غربی ها را به جریانات و گروه های سنتی اهل سنت دانست تا آن ها را نسخه بدیل اسلام ناب محمدی معرفی کنند و امارات متحده عربی و عربستان سعودی مدرن را به عنوان رهبر و الگوی جهان اسلام بپرورانند.
کلیدواژه ها: دانشگاه امام صادق علیه السلام | دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات | نسیت علمی | شناخت جنبش های دینی اهل سنت | حجت الاسلام تجریشی |
دفعات مشاهده: 2003 بار |
دفعات چاپ: 364 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر